نام تهران برای نخستین بار در گزارش‌های تاریخی مربوط به قرن 11، برای روستایی در شمال شهر ری، پایتخت سلجوقیان ذکر شده است. جمعیت تهران در سال‌های اخیر به حدود 19 میلیون نفر رسیده که باعث شده پرجمعیت‌ترین شهر غرب آسیا محسوب شود.
تهران با موزه‌ها، کاخ‌ها و باغ‌های دوران قاجار و پهلوی، منظره‌ای دیدنی از رشته کوه البرز و بازار بزرگ هزار توی خود از مقصدهای مهم و محبوب گردشگری است. با ما در مجله تهران دوست داشتنی همراه باشید، تا با تاریخ تهران آشنا شوید.
تاریخ تهران؛ مقصد محبوب گردشگران
تهران، پرجمعیت‌ترین شهر و پایتخت ایران، سی و چهارمین شهر پرجمعیت جهان به شمار می‌رود. براساس آخرین آمارها، جمعیت تهران در سال 1403 حدود 19 میلیون نفر برآورد شده است. این شهر با تاریخی که به دوران نوسنگی بازمی‌گردد، در قرن 17 به مرکز تجاری و اداری تبدیل شد و حکومت قاجاریه، تهران را با عنوان پایتخت ایران به رسمیت شناخت.
از دوران پهلوی به بعد، تهران کانون اقتصادی و صنعتی ایران شد. این شهر به دلیل جاذبه‌های گردشگری خود، از جمله کاخ‌ها و برج‌های معروف، مقصدی محبوب است. تهران به ۲۲ منطقه تقسیم شده و مهم‌ترین نهادهای دولتی در آن قرار دارند. اقلیم تهران نیمه‌خشک است و جمعیت آن به‌طور عمده شامل فارسی‌زبان می‌شود و مسلمان دوازده‌امامی هستند.
البته سایر پیروان جوامع مذهبی مانند اهل سنت، مسیحیان، زرتشتیان و یهودیان هم در تهران حضور دارند.
خلاصه تاریخچه تهران قدیم؛ از دوران صفویه تا قاجاریه
تهران از زمان انتقال پایتخت به قزوین و به‌ویژه در دوران شاه‌تهماسب صفوی به‌سرعت پیشرفت کرد. او به‌علت اهمیت حرم شاه عبدالعظیم، دستور داد بارویی مستحکم و بناهای تازه‌ای بسازند. ساخت بناها با ایجاد ۱۱۴ برج به تعداد سوره‌های قرآن آغاز شد.
این حصار حدود ۶ هزار قدم طول داشت و دو محل خاک‌برداری آن به نام‌های «چاله‌میدان» و «چاله‌حصار» معروف شد. پس از انقراض صفویه، نادرشاه افشار تهران را به پسرش رضا قلی واگذار کرد و کریم خان زند نیز به‌دلیل نزدیکی تهران به مقر محمدحسن خان قاجار، اقامت در تهران را برگزید.
آغا محمدخان قاجار و دارالخلافه شدن تهران
پس از مرگ کریم‌خان زند، آغا محمدخان قاجار در سال ۱۲۰۰ هجری قمری، تهران را پایتخت ایران دانست و «دارالخلافه» نامید. این انتخاب به دلایل مختلف مثل نزدیکی تهران به اراضی حاصل‌خیز ورامین و نزدیکی آن با ایلات ساوجبلاغ و هوادارانش در این منطقه بود.
در زمان سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار، تهران به‌شدت آباد شد و جمعیت آن در دوره ناصرالدین شاه به حدود ۱۵۰ هزار نفر رسید. همچنین، ناصرالدین شاه 2 نفر را مأمور کرد تا نقشه‌ای برای توسعه پایتخت طراحی کنند و خندق‌های جدیدی در اطراف تهران حفر کنند.
تهران در دوره پهلوی
دگرگونی‌های بنیادین تهران از سال ۱۳۰۰ به 4 دوره تقسیم می‌شود:
- ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰: خندق‌ها و دروازه‌ها از بین رفتند و شهر به سمت گسترش منظم و هندسی پیش رفت، با تأسیسات جدیدی مانند بانک ملی، وزارت امور خارجه، دانشگاه تهران و ایستگاه راه‌آهن.
- ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲: به دلیل جنگ جهانی دوم، تغییرات چشمگیری در کشور رخ نداد.
- ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۷: تهران به‌سرعت توسعه یافت و پروژه‌های بزرگ شهری مانند شهستان پهلوی در حال طراحی بود. در این دوره، تهران با عنوان یازدهمین شهر پیشرفته دنیا شناخته شد و جمعیت آن در سال ۱۳۵۵ به ۴٫۳۵۰٫۰۰۰ نفر رسید.
قدمت تهران چند سال است؟
قدمت تهران به دوران نوسنگی، حدود ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. بنابراین می‌توان گفت تهران حدود ۹۰۰۰ سال تاریخ دارد. البته تاریخ تهران به‌ویژه از زمان قاجاریه و انتخاب آن به‌عنوان پایتخت ایران در سال ۱۱۶۵ هجری شمسی (۱۷۸۶ میلادی) مورد توجه قرار گرفته است.
اسم قدیم تهران چی بوده؟
نام قدیم تهران به احتمال زیاد “گهران” یا “طهران” بوده است. در متون تاریخی به این دو نام اشاره شده و برخی معتقدند “گهران” به معنی “جای گرم” و “طهران” نام‌های معرب شده از کلمه “تهران” هستند. همچنین، در برخی منابع، تهران پیش از تبدیل‌شدن به پایتخت، یک قریه کوچک به شمار می‌رفته است.
مکان‌های معروف تاریخی و مدرن تهران
تهران جاذبه‌های گردشگری معروف تاریخی و مدرن بسیاری دارد. این بناهای دیدنی شامل موارد زیر می‌شوند:
- کاخ تاریخی گلستان تهران: متعلق به دوران شاه‌عباس صفوی
- کاخ سعدآباد: یادآور دوره قاجار
- کاخ نیاوران: محل سکونت خاندان پهلوی
- برج میلاد: ششمین برج مخابراتی دنیا و بلندترین برج ایران
- برج آزادی یا برج شهیاد: نماد تهران و ساختهشده در دوران پهلوی
- پارک لاله: پارکی در خیابان ولیعصر و متعلق به سال 1345
- پارک جمشیدیه: متعلق به یکی از خاندان‌های ثروتمند قاجار
دانستنی‌های جالب درباره تهران که شاید ندانید!
- در محله مولوی تهران، سال 1393، اسکلت یک انسان کشف شد که به حدود 7000 سال پیش تعلق دارد.
- تهران پیش از تبدیل‌شدن به یک شهر بزرگ، روستایی از توابع شهرستان ری بود.
- خیابان ولیعصر تهران، طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه است.
- نخستین خط آهن ایران، معروف به ماشین دودی، خط آهن تهران ری بود که سال 1261 میلادی در تهران شروع به کار کرد.
- اولین اتومبیل‌های ایران، ماشین لاری و فورد کروکی کلاچی در دوره مظفرالدین شاه وارد تهران شدند.
- در تهران قدیم، خانه‌هایی با نام خانه‌های «قَمر خانُمی» وجود داشتند. دورتادور این خانه اتاق بود و حیاطی تقریباً بزرگ داشت که در هر یک یا دو اتاق معمولاً یک خانواده زندگی می‌کردند.
تهران دوست داشتنی از نگاه شما
شما چگونه تاریخ تهران را ثبت می‌کنید؟ با شرکت در مسابقه «تهران دوست داشتنی» می‌توانید روایت‌گر تهران امروز باشید و نشان دهید چرا یه ایران دوستش داره. فرصت را از دست ندهید و از تهران عکس بگیرید.
شما می‌توانید عکس‌های زیبای خود را از شهر تهران، این مقصد گردشگری محبوب، در اینستاگرام قرار دهید و با اضافه‌کردن آن به استوری و منشن‌کردن صفحه lovelytehrann@، یکی از برندگان خوش‌شانس هدایای زیر شوید:
جوایز مسابقه داوری:
- نفر اول: ۵۰ میلیون تومان
- نفر دوم: 30 میلیون تومان
- نفر سوم: 10 میلیون تومان
جوایز مسابقه مردمی:
- نفر اول: 10 میلیون تومان
- نفر دوم: 5 میلیون تومان
- نفر سوم: 3 میلیون تومان
«مسابقه عکاسی تهران دوست داشتنی»
همچنین، می‌توانید با ثبت‌نام در وب‌سایت تهران دوست‌داشتنی، گردونه شانس را بچرخانید و شانس خود را برای برنده‌شدن جوایزی همچون بلیط موزه، بلیط سینما، پلی استیشن ۵، ایکس باکس وان و سکه طلای پارسیان امتحان کنید. فرصت شرکت در این مسابقه و ثبت‌نام در سایت تا پایان آذر ۱۴۰۳ ادامه دارد.
«گردونه شانس تهران دوست داشتنی»
کلام پایانی
تهران، پایتخت ایران، با پیشینه‌ای کهن و جاذبه‌های فرهنگی بسیار، از دوران قاجار تا پهلوی و تحولات مدرن امروزی، بخشی مهم از تاریخ ایران را در خود جای داده است. اکنون با شرکت در مسابقه «تهران دوست داشتنی»، فرصتی فراهم است تا شما زیبایی‌های این شهر را از دریچه دوربین خود به ثبت برسانید و در این رویداد هیجان‌انگیز شرکت کنید. تهران دوست داشتنی پویشی است برای تکریم خاطرات و حس‌های مشترکی که همه‌ی درباره شهر زیبایمان تهران داریم؛ اگر شما هم این شهر را دوست دارید در این پویش شرکت کنید و این مطلب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.
